بنابر جدیدترین اخبار سینما و تلویزیون ایران، زوج بودن یا فرد بودن؛ مساله این است! حتی اگر پای سیاست و قصه سیاستمدار و بازنشستگی و… در میان باشد، باز هم نمی‌توان از ماجرای دو نفره شدن و ازدواج گذشت. البته در قسمت‌های ابتدایی سریال زوج یا فرد مشغله دو کاراکتر اصلی در زمینه شماره گذاری پلاک ماشین‌ها هم اشاره‌ای به نام سریال داشت با این حال همه این اشارات به قصه سریال زوج یا فرد به کارگردانی علیرضا نجف‌زاده و تهیه‌کنندگی مهران مهام برمی‌گردد که شب‌های نوروز از شبکه سه سیما روی آنتن رفت.
سریال زوج یا فرد با نام قبلی «مر قانون» اثری با ویژگی‌های سیاسی اجتماعی خانوادگی بود که به عنوان اولین تجربه علیرضا نجف زاده در زمینه کارگردانی توانست موردتوجه مخاطبان سیما قرار بگیرد.
- سوژه؛ اولین قصه سیاسی از ماجرای بازنشستگی‌ها
سال گذشته قانون «ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان» بسیاری از مدیرانی را که سال‌ها در عرصه‌های مدیریتی فعالیت کرده بودند خانه‌نشین کرد تا جوان‌ترها وارد میدان شوند. این قانون در رسانه‌ها بازتاب بسیاری پیدا کرد و به صورت خبر و گفتگو در بخش‌های مختلف صداوسیما درباره آن صحبت شد اما این اولین سریال در تلویزیون است که به این مساله سیاسی آن هم با این فاصله نزدیک زمانی از اصل جریان می‌پردازد.
قصه «زوج یا فرد» که پیش از این با نام‌های «مر قانون» و «حوزه استحفاظی» شناخته می‌شد، درباره کمال شهری مدیر ارشد یک وزارتخانه است که به روزهای بازنشستگی می‌رسد و به او می‌گویند که باید کنار برود. با برکناری او و به ریاست رسیدن معاون وی، ما مجموعه‌ای از رفتارها را با این مدیر بازنشسته می‌بینیم که در جریان زندگی فردی و اجتماعی او تأثیر می‌گذارد و حتی کارمندان سابقش چقدر رابطه شأن با او متفاوت می‌شود.
بحث بازنشستگی اگرچه سال گذشته حرف و حدیث‌های فروانی را در باب مدیرانی باز کرد که نمی‌خواستند میزهای خود را ترک کنند اما قصه مدیر بازنشسته سریال زوج یا فرد بیشتر به تراژدی‌های زندگی این مدیر بعد از بازنشستگی می‌پردازد. البته در کنار این قصه اصلی سریال قصه‌های فرعی‌تر دیگری هم داشت که به طور مثال وارد فازهایی از اشتباهات پسر اینمدیر می‌شود تا ارجاعی به اخبار و حواشی مرتبط با آقازاده‌ها هم داشته باشد. همچنین مادر آقای مدیر، پرستاری دارد که او هم در قصه نقش پررنگی پیدا می‌کند و در ادامه داستان کمال شهری به او علاقمند می‌شود.
- فیلمنامه؛ نقطه قوت سریال
فیلمنامه این سریال را امیرعباس پیام و مهدی روشن‌روان به نگارش درآورده‌اند که می‌توان گفت نه تنها نقطه قوت سریال بوده است که حتی فیلمنامه کار را یک سر و گردن از دیگر سریال‌های نوروزی بالاتر برده است.
در شرایطی که در صداوسیما کمتر سریال‌های سیاسی ساخته می‌شود و یا کارهای طنز اجتماعی هم معمولاً به لودگی تنه می‌زند؛ فیلمنامه «زوج یا فرد» به خوبی توانست در قالب طنز و شوخی و کنایه مطالبی را درباره مسائل سیاسی روز مطرح کند که اتفاقاً به‌صورت جدی مورد توجه و استقبال مخاطبان هم قرار گرفت. حتی شوخی‌هایی هم با برخی از اتفاقات سال گذشته مثل سخنان وزیر بهداشت درباره فیزیوتراپی خطاب به مردی که توان مالی نداشت، یا شایعه ترورهای بیولوژیکی و حتی بحث گرانی پوشک هم در لابه‌لای داستان گنجانده شده بود.
از آخرین سریال‌هایی که امیرعباس پیام نویسندگی آن را بر عهده داشته است می‌توان به ملودرام «آنام» اشاره کرد که در شبکه سه پخش شد و پیش از این به صورت گروهی در نگارش سریال‌های طنز نیز حضور داشته است. مهدی روشن روان نیز پیش از این مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سه بوده و شاید از بهترین کسانی بود که می‌توانست ماجرایمدیران را به نوعی ملموس به نگارش درآورد.
- کارگردانی؛ اولین کار مستقل
علیرضا نجف‌زاده پیش از این به‌عنوان دستیار کارگردان با کارگردانانی چون سیروس مقدم و محمدحسین لطیفی همکاری داشته است و شاید به همین دلیل است که در انتخاب نقش یک این سریال سراغ هدایت هاشمی رفت که پیش از این هم در «چک برگشتی» حضور داشت و از بازیگران شناخته شده طنز مثل مرجانه گلچین، مهران غفوریان، یوسف تیموری و اشکان اشتیاق بهره گرفت که حضور برخی از آنها چندان هم موفق نبود.
نجف‌زاده در کارگردانی اولین کار خود ریسک نکرد و سراغ بازیگرانی رفت که پیش از این بارها و بارها در آثاری مشابه با بازی‌های مشابه به کار گرفته شده بودند. هرچند در این سریال لطیفی به عنوان مشاور کارگردان نیز حضور داشت که البته از ابتدا مطرح شده بود کارگردانی این سریال به شکل دو نفره انجام می‌شود با این حال حتی حضور لطیفی هم کمک چندانی به فضای جدیدی برای انتخاب بازیگرها نکرد.
البته انتخاب این بازیگران شاید بیشتر با توجه به باکس نوروزی محدود در نظر گرفته شده که کارگردان خواسته است از چهره‌ها استفاده کند با این حال انتظار می‌رفت که این کارگردان با توجه به سال‌ها کار، تجربه طلایی‌تری را رقم بزند.
فارغ از این مسئله و کیفیت همراهی لطیفی در پروژه، باید اذعان داشت که نجف‌زاده در اولین تجربه کارگردانی مستقل خود عملکردی موفق داشته و بعید نیست که بعد از این نامش را به‌صورت جدی‌تری در مارتن تولیدات مناسبتی سیما بشنویم.
البته مهران مهام در مقام تهیه‌کننده در این سریال علاوه بر نجف‌زاده در سمت‌های دیگر تصویربرداری و تدوین و… نیز سراغ جوانان رفته است. مهام نسلی از کارگردانان سریال‌های مناسبتی را وارد سیما کرد و می‌توان گفت از حیث کار با اولین‌ها رکورددار است. برزو نیک‌نژاد در ماه رمضان چند سال پیش اولین کار خود را با مهام به آنتن رساند و همچنین اولین کارهای مناسبتی رضا عطاران و سعید آقاخانی نیز با وی شکل گرفت.
- بازیگران؛ حضور تکراری بازیگران شناخته شده
بهترین بازی این سریال را می‌توان به مرجانه گلچین نسبت داد که تلاش کرد حضور متفاوتی را در قالب یک کاراکتر طنز برای خود رقم بزند. تعامل و ارتباط او با دیگر بازیگران و موقعیت‌های طنازانه بین او و مادر کمال شهری نیز اتفاقات جالب سریال بود.
جدیت بازیگرانی مثل ناهید مسلمی نیز که در یک اثر کمدی به ایفای نقش پرداخت از دیگر ویژگی‌های نقش‌های زنان این سریال بود و تلاش این بازیگر برای عبور از تصویر کلیشه‌ای خود در ذهن مخاطبان تلویزیون را نمی‌توان نادیده گرفت.
کاراکتر هدایت هاشمی نیز اگرچه شباهت‌هایی با نقش‌آفرینی او در سریال «چک برگشتی» داشت اما در مجموع می‌توان نقش‌آفرینی او در این سریال را موفق قلمداد کرد.
در کنار این بازیگران انتخاب یوسف تیموری و مهران غفوریان درصورتی که این بازیگران اتفاق جدیدی را رقم نزدند و تکرار شخصیت‌های قبلی خود در سریال‌های بودند ارزش افزوده‌ای برای سریال به همراه نداشت و حتی باعث شد به عنوان یک نقطه ضعف نیز به چشم بیاید و سریال را از بکر بودن موقعیت داستانی دربیاورد.
سریال زوج یا فرد اثری مفرح در نوروز بود که بواسطه قصه یک خطی و طنز آن مخاطب می‌توانست در کنار دید و بازدیدهای نوروزی آن را هم تماشا کند و از یک سریال مفرح و سرگرم کننده لذت ببرد و اگر هم قسمتی از آن را ندید چیزی را از دست ندهد.
نکته ویژه درباره این سریال همانطور که گفته شد شوخی‌ها و کنایه‌های سریال نسبت به مسائل سیاسی روز بود که معمولاً چنین سریال‌هایی را با تیغ سانسور مواجه می‌کند. با این حال مخاطب در این سریال با دیالوگ‌ها و مونولوگ‌هاییمواجه شد که احساس کرد این تیغ کمتر بر این سریال فرود آمده و مخاطب بیشتر توانست با چنین قصه‌ای همراه شود. منبع: خبرگزاری مهر/
